CHIWARA

Chiwara (Chi wara, Ci Wara, yadaTyi Wara olarakta bilinir) Mali'nin etnik gruplarından olan Bambara aşiretinin antilopu simgeleyen rituel objesidir. Chiwara maskeleri ve danslarında öncelikli olarak tarım konusuna atıfta bulunulur ve bu rituellerde genç Bamana erkeklerine sosyal sorumlulukları, ahlaki değerler ve tarım teknikleri öğretilir. Stil Varyasyonları Chiwara maskeleri dikey, yatay yada karma olarak kategorize edilir ve erkek yada dişi olarak ayrı ayrı değerlendirilir. Dişi Chiwara maskelerinde bebek antilop ve düzgün boynuzlar ana öğedir. Erkek Chiwara maskelerinde ise kıvrık antilop boynuzları ve erkeklik organına yer verilir. Chiwara maskelerindeki cinsiyet dikey ve yatay maskelerde daha belirgin olup karma maskelerde farkı ayırtetmek oldukça güçtür. Chiwara motifleri yıllar içinde üretildikçe bölgeden bölgeye değişiklik göstermiştir. Chiwara ahşap ustaları değişmez lokal ve dinsel fiigürleri değişik varyasyonlarda işlemekte bu farklılık nedeniylede herbiri işin imzası yada öğreticisi olarak saygı görmektedir. Örneğin güneydeki Bougani bölgesindeki Chiwara ustaları karma kategorisinde çeşitli hayvan motiflerini tek bir çalışmada kullanma tarzı geliştirmişken; kuzeyde yeralan Bamako bölgesinde ki ustalar yatay kategoride eser üretmeyi tercih ederler.

Tarihi Bambara imparatorluğunun kalbi olarak kabul edilen kuzeydeki Segu bölgesinin Chiwara ustalarıysa dikey kategoride emsalsiz bir oyma tekniğiyle üçgen erkek motifleri stiline sahiptir.Sikosso gibi diğer bölgeler yatay kategoride ince, naif canlı ve burunsuz hayvan yüzleri motiflerinde Chiwaralar üretmektedir.

Rituel Kullanımlar

Bambara kültüründe Chiwara çiftçilikle özdeşleşmiş vahşi hayvanların ehlileştirilmesi anlamı taşımaktadır.

Mousso Koroni

Hikayenin çok değişik versiyonları bulunsada; yaygın mitolojiye göre tarım gökyüzü tanrıçası Mousso Koroni'nin yarı antilop yarı insan olaraka doğurduğu kahraman Chiwara adına yaratılmıştır. İnanışa göre bu figür kobra görünümlü kainat ruhuna sahiptir.Chiwara'nın insanlığa tohum ekmeyi ve tarımı öğretmesi için yaratıldığına inanılır.

Chiwara Figürü

Chiwara genellikle insan suratlı antilop olarak kabul edilsede çiftçilikte kullanılan diğer sıfatlarada sahip olduğu kabul edilir. Gökyüzü tanrıçasının yeryüzüne getirdiği kahraman Chiwara güneşi temsil eder ve ayakları bir çiftçi gibi öğleden önce toprağı oymaya başlar. Uzun boynuzları ile tohumu eker ve bir dans ahengindeki hareketleriyle suyun akışını ve tohumun gelişimini sağlar. Yaptığı zigzag hareketler gökyüzündeki güneşin ve erkek cinsellik organının hareketleridir ki böylece kainatı döller. Chiwara figürleri bu döllemeye işaret etmek adına her zaman erkek ve dişi yani çift olarak betimlenir. Dişi figürler genellikle arkasında genç antilopu taşır. Bu canlıların Chiwara tarafından taşındığına ve her yeni canlının annenin arkasından geldiğine olan inanışın sembolüdür.

Kast Sistemi ve Chiwara

Nijer nehrinin kuzey bozkırlarında yaşayan Bambara halkı için tarımı kutsamak çok önemli bir kültürdür. Bambara İmparatorluğunun 19.yüzyılda çöküşünden sonra İslamiyeti en son benimseyen bölge halkı oldukları için bu tip kültürel adetler özünü korumuştur. Yaş ve bilgelik anlayışı Bambara kültüründe önemli bir yer tuttuğu için kast sistemi bulunmaktadır. Chiwara kastı en önemli kastlardan birisi olarak kabul edilir. Bu kastın en önemli görevi enerjik yoğun emek isteyen tarım işçiliği için Soli adı verilen gençleri tarlalarda çalıştırmaktır. Bu ve toplumun devamlılığını sağlamak için gereken görevlerin özel yetenek istediğine ve chiwara'nın bunu sağlayacak gizli öğretilerinin olduğuna inanılır. Chiwara kastı her iki cinsiyeti birden içinde barındıran tek kasttır. Kabul edilen kadınların tarım işçiliği için gerektiği her ikisinin birden ise toplumun üremesi için gerektiğidir.

Dans

Chiwara dansçıları her zaman başlarının üzerinde ahşap oyma figürler taşır ve çok tüylü uzun yaprak elbiseler giyerler. Yüzleri sıklıkla dekoratif yada boyanmış yapraklarla süslenmiş olur. Giysilerde kullanılan figürler her zaman bir yada birden fazla erkek-dişi çiftinden oluşur. Kadın dansçı erkeğine olan bağlılık ve gücüne olan desteğini göstermek için erkeğinin arkasında ve neredeyse yapışık vaziyette dans eder. Erkek dansçı boynuzlarıyla toprağı eşeleyen ve insanlığa tarımı hediye eden Chiwaraya atıfta bulunmak için dansında bir anilopun tüm hareketlerini taklit eder.Bazı topluluklarda Mousso Koroni figurleride kullanılmaktadır.

Dünyadaki Etkileşimi

Afrika heykel sanatında kullanılan formların Avrupalı sanatçıların ve koleksiyonerlerin ilgi alanına girmesi ve modalaşması 20. yüzyılla birlikte başlamıştır. Özellikle Chiwara'nın karma kategorisi Avrupalılarca Primitif Sanat olarak kabul edilen başlıca ikonlardan birisi olmuştur. Sanatçı Guillaume Apollinaire ve koleksiyoner Paul Guillaume; Picasso, Braque, ve Les Fauves gibi sanatçıların Chiwara gibi Afrika heykel sanatından yoğun etki almaya başladığı dönemde; 1917 yılında Chiwara motiflerini Sculptures nègres adlı eserde biraraya getirmiştir. Yatay, erkek ve karma formundaki Chiwara eserleri 1935 yılında Metropolitan Sanatlar Müzesinde açılan Afrika Sanatı sergisinde ( sergide ırkçı negro tabiri kullanılmıştır ) ve 1954 yılında Brooklyn Müzesinde açılan Masterpieces of African Art sergisinde ( sergi Londra ve Paris'te de açılmıştır ) gösterilmiş; batılı sanatçı ve koleksiyonerler üzerinde büyük etki bırakmıştır. Chiwara sanatının üçgen kesim formları 20.yüzyılın ortalarında modernist akıma etki etmiş ve Afrika sanat akımları içinde en akılda kalanlardan birisi olarak hafızalara kazınmıştır.

CHIWARA ABSTRACT	CHIWARA FEMALE	CHIWARA HORIZONTAL
CHIWARA MALE	CHIWARA PEOPLE	CHIWARA SCP