OLASI TUAREG DEVLETİ: AZAWAD

ADI: AZAWAD BAĞIMSIZ DEVLETİ  TANINIRLIK: Defacto ( tanınmıyor ) BAŞKENT: Timbuktu DİLLER: Tuareg, Arapça, Tamaşek, Songhay, Fula, Bambara, Fransızca BAŞKAN: Mahmoud Ag Aghaly BAŞBAKAN: Bilal Ag Acherif BAĞIMSIZLIK İLANI: 12 Nisan 2012 ETNİSİTE: Tuareg, Songhay, Moor ( % 95 ), Bambara DİN: Sunni/Sufi İslam

TUARAGLER KİMDİR? 

Tuareg ismi Libya’nın Fezzan bölgesinde yaşayan Berberilerin kullandığı Targa kelimesinden türemiştir. Yani Tuareglerin Fezzan Berberilerinin bir kolu olduğu kabul edilmektedir. Tuaregler Fastan, Tunus’a kadar uzanan Mağrip bölgesini ve Moritanya’dan Çad’a kadar uzanan Sahra Altı Afrikasını içeren çok geniş bir coğrafyada yaşayan göçebe bir kuzey Afrika milletidir. Arap değillerdir. Çeşitli lehçeleri olan Tamaşeg dilini kullanırlar ve animist Islami inanışa sahiptirler. Olağanüstü bir kültüre sahip Tuaregler sanatçı bir millet olmalarının yanında özgürlüğe düşkünlükleri ve savaşçılıklarıyla tanınırlar. Günümüzde 5,5 Milyon nüfusa sahip oldukları kabul edilmektedir. 

Bu bölgenin güçlü bir milleti olan Tuareg’ler Fransa’nın sömürgeleştirme politikalarından önce göçebe aşiretlerin ( tewsit ) bir araya geldiği konfederasyonlar şeklinde bir idari anlayışa sahiptiler. Grup liderlerine Amenokal grupların oluşturduğu meclislere amyar adı verilirdi. Her aşiretin Imegharan adı verilen akil insanları konfederasyonun meclisini oluştururdu. 

Fransız sömürgeci politikarından önce 7 Tuareg konfederasyonu bulunurdu: Azjar, Ahaggar, Adagh, Denneg, Ayr, Gres ve Owey. Fransızların bazen fitne fesat bazanda silahla uyguladığı böl, parçala yönet politikaları Ahaggar konfederasyonunun Moussa ag Amastan liderliğindeki tarihe geçen tüm direnişine rağmen bu ahenkli yapıyı bozmuştur. Sömürgeci Avrupalıların 1884 te ki Berlin Konferansıyla başlattığı Africa Scramble stratejisinin 1960 yılında resmen bitirilmesiyle Tuareg aşiretleri ve toprakları Fransızlarca Nijer, Mali, Cezayir, Fas, Libya ve Burkina Faso arasında paylaştırılmıştır. 

Azawad devletinin ilan edildiği söz konusu toprakları Fransızlar 1958 yılında fiili olarak resmi kolonileri statüsündeki Mali eyaletine bağlamış ve 1960 da Mali’nin bağımsızlığıyla da bu topraklar resmen günümüz Mali Cumhuriyetinin olmuştur. 

TUAREG İSYANLARI 

İlk Tuareg isyanı 1909/1916-1917 yılında Nijer topraklarında yaşayan Ag Mohammed Wau Teguidda Kaocen liderliğindeki ( amenokal ) Ikazkazan konfederasyonu savaşçılarıyla Fransız ordusu arasında yaşanmıştır. Bu savaş tarihe Kaocen isyanı olarak geçmiştir. 

Avrupanın tüm Afrika kıtasının dengesini alt üst eden Scramble of Afrika politikalarını bitirip 1960 ların başı itibarıyla cetvelle sınırlarını belirlediği bölge ülkelerine bağımsızlıklarını verdiği dönemde, bölgenin dominant sömürgesi olan Fransızlarda şuan Azawad devletinin ilanına konu olan Tuareg topraklarının bir bölümünü bağımsız Mali Cumhuriyetine vermişlerdi. Bu durum 1962-1964 yıllarında Tuareg savaşçılarıyla Mali ordusu arasında yaşanan ve tarihe Alfellega isyanı olarak geçen savaşa neden olmuştur. 

1990-1995 yıllarında yaşanan Tuareg isyanı Mali ve Nijer topraklarında gerçekleşmiştir. Nijer topraklarında yaşanan silahlı Tuareg isyanı tarihe Tchin-Tabaradene Katliamı olarak geçmiştir. Bunun nedeni ekonomik sıkıntılarla uğraşan Ali Saibou başkanlığındaki Nijer hükümetinin isyanı bastırmak için yüzlerce Tuareg savaşçısını sivil isyancı ayırtetmeksizin öldürtmesidir. Aynı şekilde Libya devletince silahlandırılan Tuareg güçleri kuzey Mali’yi ele geçirmek için Mali ordusuyla savaşmıştır. 

2007-2009 yılları arasındaki Tuareg isyanı ağırlıklı olarak Mali’nin Kidal bölgesinde ve Nijer’in uranyum zengini Agadez bölgesinde yaşanmıştır. Taraflar arasında daha önceki isyanın akabinde sağlanan ateşkes ve barış anlaşması, El Kaidenin turistleri kaçırıp öldürmesiyle bozulmuştur. Bunun üzerine Cezayir, Mali, Libya ve Nijer hükümetleri Tuareg savaşçıları arasına sızan El Kaide militanlarıyla mücadele için sınırlarda ve Tuareg topraklarında ortak hareket etme kararı almıştır. Bu karar özellikle Nijer’in Agadez bölgesinde koğuşlanan Tuareglerle Mali ve Nijer ordusu arasında şiddetli çatışmaların yaşanmasına neden olmuştur. 

BAĞIMSIZ AZAWAD DEVLETİNİN İLANI  

Mali, Nijer ve Moritanya topraklarını kısmen içine alan bölgede bağımsız bir Tuareg devleti kurma amacı güden MNLA ( Fransızca: Mouvement National pour la Libération de l'Azawad ) örgütü ( Bağımsız Azawad  Hareketi ), Mali’nin Timbuktu şehrini işgal etmesine müteakip 6 Nisan 2012 de yöneticilerinden Moussa ag Attaher ‘in Fransız Kanal 24 televizyonuna verdiği mülakatla  Azawadi Bağımsızlık Deklerasyonu yayınlamış ve 12 Nisan 2012 de Azawadi devletini kurduklarını resmen ilan etmiştir. 

Bağımsızlık süreci  2011  Libya iç savaşının ertesinde yoğun şekilde silahlanan ve finansal olarak güçlenen Tuareg savaşçılarının Libya topraklarından ayrılarak MNLA örgütünü kurmaları ve Mali’nin Cezayir sınırında yeralan Kidal’a 17 ocak 2012 de saldırmalarıyla başlamıştır. Mali topraklarında bağımsız Azawad devletini kurmak için yaptığı saldırılara Mali hükümetinin kayıtsız kalmasını öne sürerek ordunun darbe yapmasıyla birlikte Islami Ansar Dine ve öncesinde El Kaide kolu olan Batı Afrika Cihat Örgütü (at-tawḥīd wal-jihād fī gharbi 'afrīqqīyā )de MNLA örgütüne katılarak Gao ve Timbuktu şehirlerini ele geçirmiştir. Bu yönüyle Azawad Bağımsızlık Hareketi, bölgede şeriatla yönetilen bir Tuareg devleti kurma çizgisine girmiştir. 

İdari merkezini ağır silahlarla donatılmış Mali’nin Gao şehrinde koğuşlandıran MNLA örgütü Mahmoud Ag Aghaly’nin başında olduğu genel idari konsey, Abdelkrim Ag Tahar’ın başında olduğu devrim konseyi, Mahamed Ag Tahadou’nun başında olduğu danışma konseyi ve Mohamed Ag Najem’in komuta ettiği bağımsızlık ordusundan oluşmaktadır. 6 Nisan 2012 de Fransız 24 kanalında açıklanan deklereasyonda Azawad devletinin yönetim biçimi demokratik cumhuriyet olarak açıklanmış fakat harekete katılan Ansar Dine derhal bir açıklama yaparak bu görüşe karşı olduklarını bağımsız Azawad Devletinin şeriatla yönetileceğini açıklamıştır. 

Ansar Die’nin şeriat idaresi benimsenmiştir açıklamasının hemen akabinde, 8 Nisan 2012 de Mali ordusundan atılan general Mohamed Lamine Ould Sidatt, militanlarının neredeyse tamamı ağır silahli 500 Arap askerden oluşan Azawad Liberal Milli Hareketi Front de libération nationale de l'Azawad, FLNA ) birliğini kurduğunu ve FLNA’nın MNLA ya ve Azawad devletinin Kindal’da ki Tuaregler tarafından yönetilmesine karşı mücadele vereceklerini ve aynı şekilde Timbuktu’yu MLNA güçlerine karşı koruyacaklarını açıklamıştır.