KWAME NKRUMAH

KWAME NKRUMAH 1951-1966 yılları arasında yürütülen Gana'nın özgürlük mücadelesinin unutulmaz lideridir. Öncülük ettiği ükesinin 1957 yılında Britanya sömürgesinden kurtulmasından sonra Gana'nın ilk başbakanı ve devlet başkanıdır. 20.yüzyılın en etkileyici olaylarından olan özgürlükçü Pan Afrikanizm siyasetinin baş aktörü olan Nkrumah Afrika Birliğinin'de kurucusudur. 1963 yılında Lenin Barış Ödülünü kazanmıştır. DOĞUMU: 10 Ekim 1909 Nkroful Gana VEFATI: 27 Nisan 1972 Bükreş Romanya VATANDAŞLIĞI: Gana, İngiltere DİNİ: Katolik Hristiyan  MESLEĞİ: Okutman  EŞİ: Fathia Rizk ÇOCUKLARI: Francis, Gamal, Samia ve Sekou

Akra'da ki Achimoto okulunda öğretmenlik eğitimi alan Nkrumah, eğitiminin akabindeki 5 yıl boyunca başta Axim Katolik okulu olmak üzere Altın Sahil ( Gold Coast ) yani Gana'da ki farklı okullarda öğretmenlik yapmış ve kendi eğitimine ABD'de devam etmek için para biriktirmiştir. 1935 in son aylarında Londra'dayken duyduğu faşist Italya'nın Abyssinia'yı işgal ettiği haberi politik geleceğini belirlemiştir. Bu haberden sonra eğitimine ABD'nin Pensilvanya eyaletinde bulunan Lincoln Üniversitesinde devam etmek üzere Liverpool'dan yola çıkmıştır. Lincoln'de siyasal bilimler eğitimi alırken Amerika ve Kanada Afrika Öğrenciler Birliği başkanlığına seçilmiş; Avrupanın Afrika üzerindeki etkisini ele alan en az bir tiyatro gösterilerinde yer almış ve öğrenci gazetesi olan Lincolnlüde editörlük yapmıştır. ABD'de olduğu bu dönemde Pensilvanya ve New York'taki siyahların üye olduğu Presbyterian kiliselerinde vaizlik yapmıştır. Genç Nkrumah Marcus Garvey'in fikirlerinden oldukça etkilenmiş ve 1943 yılında Trinidadlı marksist C.L.R. James, Rus göçmen Raya Dunayevskaya ve Çin kökenli Amerikalı Grace Lee Boggs ile tanışarak yakın münasebetler içerisine girmiştir. Bu kişilerin ortak özelliği ABD'deki Troçkist düşünce kuruluşunun üyeleri olmalarıdır. Bu radikallerle yakın ilişkileri nedeniyle 1945 yılında FBI tarafından yakın takibe alınmıştır.

1945 yılında Londradaki London School of Economy okuluna kaydını yaptırmıştır. George Padmore ile işbirliği içinde Manchester şehrinde 5. Pan Afrika kongresini organize ettikten sonra Afrika'nın dekolonizasyonu amacıyla Batı Afrika Ulusal Sekreteryasını kurmuş ve Batı Afrikalı Öğrenciler Birliği başkanlığı yapmıştır. 1945-1947 yıllarında İngilterede sol radikallerle işbriliği yapması buradada istihbarat takibine alınmasına neden olmuştur.

1947 sonbaharında Joseph B. Danquah tarafından milli bağımsızlık arayışı içinde olan Gold Coast Birlik Partisine ( UGCC ) genel sekreterlik yapması için davet edilmiştir. Buçağrıya uymuş; Sierra Leone, Liberya ve Fildişi Sahillerinde kısa bir süre kalış yaptıktan sonra 10 Aralık 1947 de ülkesi Gana'ya dönmüştür.

28 Şubat 1948 de zorlaşan hayat şartlarını protesto eden göstericilerden 68 tanesinin açılan polis ateşi sonucu katledilmisi başta Akra ve Kumasi olmak üzere ülke genelindeki isyan ateşini alevlendirmiştir. Protesto gösterilerinin arkasında UGCC'nin olduğu iddiasıyla sömürge hükümeti 12 Mart 1948 de Nkrumah ve partinin diğer liderlerini tutuklamış fakat 12 Nisan 1948 de serbest bırakmıştır. Bu tarih Nkrumah'ın gençlik hareketinin başına geçtiği ve örgütlenme yada konferanslar için ülkeyi gezmeye başladığı tarihtir.

Özgürlükçü politik söylemlerinde açık bir dille Gana'nın kendi yönetimine ihtiyacı olduğunu dile getirmeye başlamıştır. İngilterenin politikalarından en büyük zararı gören Kakao üreticileri bu yaklaşıma ilk ve en etkili desteği verenler olmuştur. Afrika da ilk kez kadınları politikaya davet etmiştir. Ticari birliklerden çok büyük destek almıştır. 12 Haziran 1949 da bu grupları organize ederek Halk Konvensiynu Partisini ( CPP ) kurmuş ve parti bünyesindeki gençlerden, tüccarlardan, çiftçilerden ve emeklilerden oluşan Halk Meclisini kurmuştur. Sömürgeci yönetim Halk Meclisini reddedince 1 Ocak 1950 de sivil direniş, boykot ve grevleri içeren Pozitif Eylem kampanyasını başlatmıştır. Bunun üzerine o ve çok sayıda CPP destekçisi hapse atılmış; Nkrumah 3 yıl boyunca cezaevinde kalmıştır.

Uluslararası protestolar ve lokal direnişe dayanamayan İngiltere ülkeyi terketme kararı almıştır. 5-10 Şubat 1951 tarihinde İngilizler milli mutabakatla ilk genel seçimi düzenlemiştir. Tutuklu Nkrumah'ın CPP partisi meclisteki 38 sandalyenin 34 ünü kazanmıştır. Bunun üzerine İngiliz sömürge valisi Sir Charles Arden-Clarke 12 şubatta Nkrumah'ın tutukluluğunu kaldırtarak 13 şubatta kabineyi kurması için yetkilendirmiştir. Yeni meclis 20 şubatta Nkrumah'ın başkanlığında göreve başlamıştır.

Meclis göreve başladıktan bir yıl sonra başbakanlık arayışını başlatmış ve tüm engelleme politikalarına rağmen koltuğun doğal sahibi Nkrumah en büyük hayali olan Britanya Topluluğundan bağımsız yönetim istemini resmen ilan etmiş ve bu demokratik teklif mecliste kabul edilmiştir.

Yeni hükümetin başbakanı olan Nkrumah'ın önünde acilen çözmesi gereken 3 sorun vardır: Hükümet yönetim sanatını öğrenmek, ülkenin dört farklı bölgesini birleştirmek ve fiilen İngilereden bağımsızlığı kazanmak. Bu üç sorunuda başarıyla özen Kwame Nkrumah hapis hayatından altı yıl sonra artık bağımsız Gana'nın devlet başkanı olmuştur.

Nkrumah 6 Mart 1957 de öğlen saat 12 de Gana'nın bağımsızlığını resmen ilan etmiştir. Gana bu tarihten sonra Bağımsız Milletler Topluluğu ( Commonwealth) in özgür bir üyesi statüsü kazanmıştır. Bu başarısından sonra halkı ona Twi dilinde kurtarıcı demek olan Osagyefo lakabını takmıştır.

Nkrumah 6 Mart 1960 da Gana'yı cumhuriyet rejimine sokacak planı açıklamıştır. Plan Gana'yı Afrika Milletler Topluluğunun bir parçası yapmayı içeren detaylarıda içermektedir. 19-23 ve 27 Nisan 1960 ta üç tur üzerinden yapılan seçimlerde Nkrumah en yakın rakibi UP adayı J. B. Danquah'ın aldığı 124.623 oya karşı 1.016.076 oy alarak devlet başkanı olmuştur.

Nkrumah, Pan Africanizm rüyasını gerçeğe taşıyacak Kwame Nkrumah Siyaset Enstitüsünün temellerini 1961 yılında atmıştır. 1964 yılında kolej seviyesindeki tüm Ganalı gençler bu enstitüde iki haftalık zorunlu ideolojik eğitime tabi tutulmaya başlanmıştır.

1963 yılı Nkrumah'ın Lenin Barış Ödülüne layık görüldüğü ve ülkesi Gana'nın Afrika Birliği Organizasyonunun imtiyazlı ortağı olduğu yıldır.

Nkrumah yönetimindeki Gana yapılan okulları, tren yolları, hastaneleri, sosyal güvenlik sistemi, büyüyen ekonomisiyle Afrikanın en zengin ve sosyal gelişim sağlayan ülkesi olmuştur. Nkrumahın liderliğindeki Gana birtakım sosyalist politikalar geliştirmiş; sosyal yardım mekanizmaları oluşturmuş ve buna benzer çok sayıda kamu açılımları gerçekleştirmiştir. Nkrumah'ın iktidarı boyunca ekonomi tüm alanlarda üstün başarı göstermiş; ülke temel ekonomik değerlerini çok iyi kullanarak kalkınmasını sağlamıştır. Volta nehri üzerinde elektrik üreten büyük baraj ve aluminyum tesisleride onun zamanında yapılmıştır. Milli gelirin hatırı sayılır bir kısmı dengeli bir şekilde köy ve kırsal alanların kalkındırılması projelerine harcanmış; ücretsiz sağlık ve eğitim için gereken altyapı yatırımları yapılarak halkın tüm devlet hizmetlerinden koşulsuz faydalanması sağlanmıştır. Nkrumah her zaman Gana'nın hızla sanayileşmesi gerektiğine ve yabancı sermaye,yabancı teknoloji, yabancı hammadde gereksinimini minimize den ülkesinin dışa bağımlılıktan kurtularak ekonomik özgürlüğünü kazanacağına inanmıştır. Fakat bu doğrultuda yapılan tüm projeler yüzünden ülke 1966 yılında 1 milyar dolar borçlanmıştır. Bununla birlikte ülkesinin modern bir orduya sahip olması gerektiğini düşünerek yeni savaş uçakları ve gemileri aldırtarak hatırı sayılır bir askeri harcamada yapmıştır.

Bağlı olmasada Marksist ekonomi ve kapitalizmin etkisine olan inancı uzun yıllar Afrika içinde geçerli olmuştur.

Kendisini Afrika sosyalizmine inanan çok sayıda çağdaşından uzak tutsada Afrikanın değerlerine saygı duyarak sosyalizmin kapitazimin getirdiği tüm olumsuz değişkenleri dengede tutacak en iyi sistem olduğunu her zaman dile getirmiştir. 1967 yılında kaleme aldığı Afrika Sosyalizmi isimli deneme yazısında bu konudaki görüşlerini açıkça belirtmiştir.

Nkrumah tüm politik ve düşünce yaşamı boyunca Afrika milliyetçiliği yani Pan Afrikanizmin en ateşli savunucusu ve bayraktarı olmuştur. Marcus Garvey, W. E. B. Du Bois, ve George Padmore gibi siyahi entelletüellerden büyük ilham almıştır. Bu bağlamda onu kahraman bir ideolog yapan Afrika Birliği Organizasyonu hayalini yaşarken gerçekleştirmesidir.

İngiltereden 1965 yılında özgürlüğünü kazanan Rodezya'daki ( Zimbabve ) bağımsızlık savaşçılarına açıkça askeri yardım yapmıştır. Fakat bunun karşılığında 1966 şubatında Kuzey Vietnam ve Çine yaptığı resmi bir ziyaret esnasında Emmanuel Kwasi Kotoka liderliğindeki Ulusal Özgürlük Konseyinin darbesiyle iktidardan uzaklaştırılmıştır. Eski CIA şefi John Stockwell'in itirafları ve deşifre edilen belgelerde bu darbenin İngiltere, Fransa ve CIA desteğiyle gerçekleştirildiği ortaya çıkmıştır.

Bu darbeden sonra Nkrumah ülkesi Gana'ya asla dönemiş ama Afrika Birliği vizyonu için çalışmalarını yoğunlaştırmıştır. Gine'de ki sürgün yaşamında Gine devlet başkanı Ahmed Sékou Touré'nin özel hamiliğine mazhar olmuş hatta fahri Gine başkan yardımcısı payesini almıştır. Son nefesine kadar okumuş, yazmış, misafirlerini ağırlamış, bahçe işleriyle uğraşmış ama en önemlisi batılı istihbarat örgütlerine karşı hep savaşmıştır. Özel ahçısının ölümüyle batılı istihbaratçıların kendisini zehirleyeceği korkusuna kapılmış ve odasında yiyecek istiflemek gibi kendince tedbirlerle korunmuştur. 1971 ağustosunda bozulan sağlığı için Bükreşe gitmiş, 1972 yılında henüz 62 yaşındayken cilt kanseri teşhisiyle burada vefat etmiştir. Doğduğu yer olan Nkroful köyüne gömülsede başkent Akra'da ki ulusal mezarlığa nakledilme vasiyeti yerine getirilmiştir.

Yaşamı boyunca Lincoln, Moskova, Kahire, Jagiellonian ( Polonya Krakov'da ), Humboldt ( Doğru Berlin'de ) ve birçok üniversiteden gahri doktorluk ünvanı almıştır. 2000-Milenyum yılında Afrikalı dinleyicilerin oylarıyla Yüzyılın Afrikalısı ve Bağımsızlık Kahramanı seçilmiştir. 2009 eylül ayında Gana devlet başkanı John Atta Mills doğumunun 100.yılında 21 eylülü onun anısına Milli Kurucu bayramı ilan etmiştir.