LIBYA

Varlığını sürdüren en eski toplumlardan olan Berberilerin, Nil nehrinin batısında yaşayanları için verdikleri Lebu sözünden türemiş bir Magrip Afrikası-Akdeniz ülkesi güzel Libya. Kaddafi döneminde Libya Sosyalist Halk Cemariyesi, sonrasına müteakip günümüzde Libya Devleti.

Libya’yı analiz etmeniz için salt oraya gitmiş olmanız yetmiyor. Doğu Moritanya, Kuzey Mali, Batı Sahra, Güney Fas, Kuzey Burkina Faso, Güney Cezayir, Güney Tunus, Kuzey Nijer, Doğu Sudan ve Kuzey Çad’ı da bilmeniz gerekiyor. Yani kadim Lebu ismine atfen Nil Nehri’nin Sudan topraklarında mavi ve kızıl diye ikiye ayrılarak akmaya devam ettiği Kerela çatağından Atlas Okyanusu kıyısına uzanan hattaki Berberi/Amazig hatta küllerinden doğurultulmaya çalışılan Azawad devleti konusuna yerinde vakıf olmanız gerekiyor. Özetle Sahel coğrafyası diyelim.

Uluslar arası ilişkiler siyaseti penceresinden baktığınızda göreceksinizki şimdilik  kısıtlı bir coğrafyada, salt oradaki Berberi aşiretleri için inşa edilmeye çalışılan Azawad devletinin aslında tüm bu Sahel coğrafyasını hedeflediğini ve Libya ilede doğrudan ilgisi olduğunu rahatlıkla fark edeceksiniz. Hatta öyleki Kaddafi’nin hem var ediliş hemde yok ediliş gerekçesinin, yüzlerce yıldır o bölgede Arap kültürü yerleştirme çabalarının Berberi toplumu dejenere etmeye yönelik olduğunu, paralı askerlerden oluşan Fransız Lejyonu-güdümlü El Kaide fraksiyonları ve Amerikanın Afrika tümeni yani Africom arasındaki hileci işbirliğininde Azawad meselesiyle ilgili olduğunu anlayacaksınız.

Sahadaki gözlemlerinizi biraz daha ileriye taşıdığınızdaysa Azawad akabindeki süreçte Mısır liderliğinde Kuzey Cezayir, Tunus’un tamamı ve Libya’nın kuzeyinin Magrip Ülkeleri Konfederasyon Devleti adı altında birleştirilmek istendiğini görüp şaşıracaksınızda. Ahmet Davutoğlu ve önceki hariciye politikalarında bahsettiğim bölge Türkiye için salt din kardeşi statüsündeydi ve siyasal hilafet bileşimi için bu doktrinin sahibi olan Ihvan (Müslüman Kardeşler Örgütü) can hıraş koşulsuz destekleniyordu. Dış İşleri politikalarına çağdaş ve gereken şekli getiren Çavuşoğlu ekibi gerçeği gördü ve Azawad/Mağrip birlikteliğini sağladığı için Ihvan kalleşliğiyle katledilen Kaddafi’ye yapılan nankörlüğü Libyanın bütünlüğünü sağlama özrü şekline döndürdü. Türk varlığının Libya sebebi budur ve son derecede doğrudur. Mesele sadece Libya değil; bahsettiğim Cezayir-Tunus-Libya ülkelerinin ikiye bölünerek Mağrip Konfederasyonu çatısı altında toplanma gayretidir. Bunun gerçekleşmesi hem Akdeniz’i Türkiye’ye kapar hemde Türkiye’nin ECOWAS yani Batı Afrika ülkeleriyle olan tüm organik bağını kopartır. Tüm aklı baki Türklerin konuya bu açıdan bakması ve önem vermesi hatta en azından ilk roundda oyunu bozduğu için TC Dış İşleri Bakanlığını ayakta alkışlaması gerekir.

Elbetteki bu oyununun bozulmasınında bir maliyeti bulunmaktadır. TC hem kalıcılığını yapısal olarak sağlamak ki Libya’da müteahhitlik hizmetlerini geri getirmek yapısal bir durum değildir; hemde maliyetlerini karşılamak adına Libya petrollerine kazan-kazan ilkeli hamilik anlaşmasına gitmiştir. Yerindedir, akıl doludur bu hamlede. Bir tık ötesi önce Libya Berberilerini akabinde bunlar üzerinden tüm Berberi toplumunu hamiliği altına alıp Azawad politikasının gerekçesi olan bölge altın, elmas, enerji zenginliğine kazan-kazan ilkesiyle paydaş olmaktır.

Hariciye ve haliyle Türk girişimcilerinin en çok dikkat etmesi gereken şey Sahel Berberi (Amazigh) toplumları hakkında kasten verilen yanlış bilgilerdir. Bunlar Arap değildir. Bedevi Arap hiç değildir. Tuaregler’de sadece büyük bir Amazigh aşiret koludur. Aynı siyah oldukları için Bantu zannedilen Sahiller gibi. Bununla beraber Libya’nın yüzlerce parçalı olduğu görüşüde külliyen yanlıştır.  Akdeniz kıyısındaki kozmopolit yapıyı bir kenara bırakırsak Azawad Amazighleri noktasında tektir birdir Libya aşiretleri. Evet, bazıları Ihvancı bazıları El Kaideci bazıları batıcı bazılarıda makyevelisttir. Binlerce yıllık geçmişlerine rağmen yaşayan bir devlet kuramamaları yönetişim felsefesinde bulunamayışlarındandır zaten. Çünkü Amazigh/Berberi toplumu bildiğiniz tüm toplumlardan daha “serseri” bir özgürlüğe ve bağlamda bir sosyal kültüre sahiptir.Kaya gibi serttir bu özyapıları. Bırakın yontmayı, eleştirdiğiniz anda bile onlar için ne fedakarlıklarda bulunduğunuza bakmadan anında ezer geçer sizi. Ama bu kalleşlik değil köşesizlikten kaynaklanmaktadır.

Bu minvalde TC devleti ve iş dünyası Libya’dan başlayarak bahsettiğim Berberi dünyasında kalıcı bir yer edinecekse kendisine has bir kazan-kazan doğrultusunda sosyokültürel saygı doktrini üretmek ve Ihvancı yada ümmetçi politikalarından tamamen arınmış bir yaklaşım göstermek zorundadır.

15 Haziran 2020 Hür Gazete

: 15 / 06 / 2020
: 0